İslamoğlu Tef. Ders. İNSAN SURESİ (01-01)(185-A)a

{{ 184. videodaki İnsan suresi giriş bölümü;}}

BismillahirRahmanirRahıym

İnsan suresi, Kur’an ın, Mushaf’ın 76. suresi. Adı mahlukat ağacının tohumu, hem de meyvesi olan İnsan. Kur’an da insan diye bir surenin olması harika değil mi? İnsan. Allah bir sureyi insana ithaf etmiş. Ne muhteşem. Buhari de ki rivayet ilk ayetinin tamamıyla anıldığını gösteriyor surenin. Hel eta alel'İnsani hıyn (1) Emşac, dehr, Ğafaci, ebrar diye de anılmış suremiz.

Suremizin zamanı Mekki mi, Medeni mi olduğu konusunda ihtilaf edilmiş. İbn. Abbas, İbn. Ebi Talha, Katade, Mukatil Bin Süleyman Mekki dir demişler. Mücahit ve diğerleri ise Medeni dir, Medine de nazil oldu demişler. Delilleri ne peki Medine diyenlerin? 8. ayet. O ayette esiyran geçiyor. Esiyr. Bunu savaş esiri olarak almışlar savaş ta Medine de yapıldığına göre bu sure de Medenidir demişler ki, bizce asla isabetli bir görüş değil. Orada ki esiyr sadece savaş esiri diye niye alınsın, kaldı ki savaşlar sadece Medine de yapılmadı. Mü’minlerle kafirler arasında Mekke de bir savaş olmadı ama savaş öteden bir var, Mekke de öteden beri esiyr olarak ele alınıp köle edilmiş bir yığın insan var. Bunlar içinde sahabe de var. Dolayısıyla esiyr i Medine’ye hasretmenin hiçbir tutarlılığı yok. Onun için sure Mekki dir Üslubu bunu ele veriyor zaten. Zira peygamber Kıyame suresiyle insan suresini birlikte okuyor namazda. Demek ki bir arada gelmiş olmalılar ki Allah resulü bu iki sureyi birbirine arkadaş kılıyor.

Suremizin konusu insan. Adından da belli zaten. İnsan iradesinin belirleyiciliğini ele veriyor. Daha doğrusu bu surenin konusu, insanın iradeli bir varlık oluşu. İradesini kullanınca insanın insan oluşu. Beşer olmaktan insan olmaya terfi etmek için iradeyi kullanmanın şart oluşunu işliyor bu sure. Ne diyor?

İnna hedeynahussebiyle imma şakiren ve imma kefura. (3) biz onu, insanı yola soktuk, yönelttik. İsterse şükreder, isterse küfreder. Yani isterse iman eder, isterse küfreder. Buradan da iradeye vurguyu anlıyoruz.

ResulAllah’ı inşa eden bir sure. 23 – 28. ayetler arası bunu gösteriyor. Yine iradeye atıfla başlayan sure aynı iradeye atıfla bitiyor. Ve ma teşâune illâ en yeşâAllâhu Rabbül'alemiyn (Tekviyr/29) Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz ayetinin ne manaya geldiğini bir önceki surede izah etmiştim. Allah sizin dilemenizi dilemiştir manasına.

Bu girizgâhtan sonra BismillahirRahmanirRahıym  diyerek insan suresine giremiyoruz zira dersimizin vakti burada doldu. İnşaAllah bir sonraki derste girizgâh olmaksızın insan suresinin tefsirine gireceğiz. Allah ömür verir, nefesimiz yeterse.

Rabbim Hitamuhu misk buyurduğu gibi sonunu misk etsin ve inşaAllah 10 yıldan beri süren bu mübarek projenin Kul e'ûzü BirabbinNâs (Nas/1) ile sonuçlandığı günü bizlere göstersin.

“Ve ahiru davahüm enil hamdülillahi rabbil alemiyn”

Çağrımız ve davamız Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd’adır. }}

[185. video başlıyor]

"Euzü Billahi mineş şeytanir racim"

“BismillahirRahmanirRahıym”

El Hamdu Lillahi Rabbil'Alemiyn Vesselatü Vesselâmü alâ Resulüna Muhammedin ve alâ alihi ve ashabihi ve etba’ıhi ecmaiyn.

Rabbişrah liy sadriy;

Ve yessirliy emriy;

Vahlül ukdeten min lisaniy;

Yefkahu kavliy; (Tâhâ 25-26-27-28)

Rabbim, göğsüme genişlik ver, kolaylaştır işimi, düğümü çöz dilimden, ki anlasınlar beni. Amin..! Rabbeneftah bil hayr, vahtim bil hayr, Rabbi yessir ve lâ tüassir, Rabbi temmim bil hayr. Rabbim hayr ile başlat, hayr ile bitirt. Rabbim kolaylaştır, güçleştirme,

Rabbi edhılniy müdhale sıdkın ve ahricniy muhrace sıdkın vec'al liy min ledünke sultanen nasıyra. (İsra/80) Rabbim beni girdiğim yere sadakatle, doğrulukla, dürüstlükle, güzellikle, hakikatle girdir. Beni çıktığım yerden sadakatle, doğrulukla, dürüstlükle çıkar. Ve bana bunu başarabilecek katından bir güç, bir dirayet, bir idrak, bir irade bahşet. Amin, amin, amin..!

Değerli dostlar bugün dersimiz İnsan suresi. Geçen dersimizde insan suresinin girizgâhını yapmıştık. Sure hakkında genel hatlarıyla kısa bir özet vermiştik. Onun için bu derste doğrudan surenin tefsirine geçiyoruz.

BismillahirRahmanirRahıym

Rahman, rahıym olan Allah adına. Özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına. Seven, sonsuz sevginin menbaı olan ve tüm yarattıklarına sevgiyle, şefkatle muamele eden Allah’ın adıyla.

1-) Hel eta alel'İnsani hıynün mined Dehri lem yekün şey'en mezkûra;

Dehr'de insanın anılmadığı bir süreç yok muydu? (A. Hulusi)

01 - Filhakîka geldi insan üzerine dehr den bir müddet o anılır bir şey olmadı. (Elmalı)

Hel eta alel'İnsani hıynün mined Dehri lem yekün şey'en mezkûra insan soyu üzerinden, insan türü üzerinden henüz bir şey olarak anılmaya değer bir şey olmadığı uzun, ama çok uzun bir zaman geçmedi mi. Ayetin lafzen manası bu. Fakat anlamları çok derin. Kat kat, katman katman anlamı var diğer ayetlerin olduğu gibi bu ayetin de.

Bir kez ayet “hel” ile başlamışsa, soru edatıyla. Bu Arap dilinde orijinal bir ifade tarzı. Daha önce Arap belağatında, Kur’an öncesinde sualle, soru ile başlamak bilinmeyen bir şey. Onun için Arap belağatına Kur’an ın hediyesi desek yeridir. Arap dilinde soru birkaç edatla gelir. “Hel” edatıyla, hemzeyi istifhamiye denilen, soru hemzesiyle, Yine keyfe, kem gibi farklı soru edatlarıyla gelir. Fakat burada “Hel” kullanılmış. Bu; istifham-ı takriri denilen bir soru türü. Yani muhataptan onaylaması istenen bir soru türü. Hel eta alel'İnsan insan üzerine böyle bir zaman gelmedi mi, gelip geçmedi mi. Burada bizden istenen cevap ‘ad eta alel’insan. Elbette insan üzerinden anılmaya değer bir şey olmadığı çok uzun bir süre gelip geçti cevabını ister. Veyahutta “Hel” i kad terine de okuyarak kad eta alel'İnsani hıynün mined Dehri lem yekün şey'en mezkûra şeklinde anlamamız için sorulur. Yani insan üzerinden, henüz bir şey olarak anılmaya değer bulunmayan uzun ama çok uzun bir zaman geldi ve geçti şeklinde anlamamız için böyle başlamış.

İns; görünen varlık demektir. Aslında ünsiyetten geldiğini söyleyen dilcilere göre ilişki kuran, yakınlık kuran, irtibat kuran varlık. Vahş in zıddı bu manada. İnsan, İns ise cin in zıddı. Cin görünmeyen varlık, ins görünen varlık. Cin dokunulamayan varlık ins dokunulabilen varlık. Cin özgül ağırlığı olmayan varlık, ins özgül ağırlığı olan varlık. Cin uzak varlık, ins yakın varlık. Cin bilinmeyen, bilinmediği için de bir parça korkulan, havf duyulan varlık. Bilinmeyene karşı insanın zaafı olarak. İns ise bilinen, bilindiği içinde korku duyulmayan varlık. Dolayısıyla iki mana burada birleşti. Vahş aslında korku duyulan varlıklara da vahşi deriz. Çünkü vahşi hayvanlar bizi korkutur. Vahşi tabiat bizi korkutur. Vahşi gece bizi korkutur. Korkuttuğu için biraz da vahş, vahşi kelimesini kullanırız. Bu manada ünsiyetin zıddı olan vahş korkuyla da irtibatlı.

Demek ki insan yakın, ünsiyet kurulan, vahşeti atmış olan, artık vahşiyetten çıkmış, insiyete girmiş olan varlık demektir ki vahşet dönemi insanın beşerlikti. Beşerlikten çıktığında insanlığa girmiş olur. İnsan beşerken iki şeyden müteşekkildi. 1 – beden, 2 – can. Yani o zaman diğer canlılarla eşitti. Ama rabbimiz tüm canlılar içinden en gelişmişi olan, kendi taktiri ile en muttakisi bulunan, en gelişmişi bulunan insana ruhundan üfledi. O zaman insan akıl sahibi, irade sahibi, meleke sahibi, öğrenebilen alleme AdemelEsmâe küllehâ. (Bakara/31) Ademe isimlerin tamamını öğretti. Talim-ul esma, yani öğrenebilen, eşyaya isim koyabilen, öğretebilen, anlamlandırabilen bir varlık oldu, işte o zaman meleklerin kendisine itaat ettiği bir varlık oldu..

Ne buyuruyordu Rabbimiz yanlış hatırlamıyorsam Tâhâ suresinde Ne zaman ona ruhumdan üfledim feka'u lehu sacidiyn. (Hicr/29) işte o zaman siz de ona secdeye kapanın. Yani ruhumdan üflediğim insana, beşerlikten insan olmaya yükselmiş olan bu varlığa itaat edin, onun emrine amade olun, ona boyun eğin, ona musahhar olun. Yani sizi onun emrine verdim, siz de onun emrine girin. Dolayısıyla el insan bu.

İnsan iradei hilafet görevi olarak aldı. Onun için hilafet iradedir diyenler doğru söylemişler. Hayır veya şerri, iyi veya kötüyü, batıl veya hakkı, doğru veya yanlışı seçme kabiliyeti kazandığında insan oldu. İnsan olduğunda meleklerin itaatine muhatap oldu. İşte insan olmadan evvel çok uzun bir zaman geçtiğini söylüyor bu ayet. Ed Dehr; çok uzun bir zaman.

Dehr’e farklı farklı anlamlar vermişler müfessirlerimiz. Ama hiç şüphe yok ki bütün verilen anlamlar aynı kapıya çıkıyor; Uzun zamanlar. Hani Ahkab geçiyordu ya Kur’an da o da aslında insanın üzerinden uzun zaman geçtiğini ifade ediyor.

Bu uzun zaman içerisinde insan beşer iken halden hale girdi. Bir kez biz biliyoruz ki insan kökeni diğer tüm canlılar gibi su. Çünkü Kur’an bu konuda açık konuşuyor ve ce'alna minelMai külle şey'in hayy. (Enbiya/30) biz her bir canlıyı sudan kıldık. Ayrıca yine bu ibarenin içinde olduğu bir başka ayette sudan kılındığı ifade edilenler içinde 4 ayaklılar, iki ayaklılar, yürüyenler, sürünenler ve uçanlar sayılır. Demek ki tüm canlılar köken olarak sudandır. Kur’an bunu söylüyor.

Daha sonra insanın geçirdiği aşamaları, insanın beşerken geçirdiği elementer kökenine atıf olarak zikredilen ayetlerde farklı farklı ibareler gelir. Min turabin, topraktan, min Hamein, balçıktan, ama konsantre balçık diyebiliriz buna. Min dıynin; çamurdan, yani su katılmış topraktan. Min hamein, süzülmüş topraktan konsantre hale getirilmiş, belki çürütülmüş, belki organik hale getirilmiş, belki içinde organizmalar olan demek bu anlama geliyor. ..min hamein mesnun. (Hicr/33) yine bu da süzülmüş, damıtılmış, arıtılmış, usaresi alınmış. min tıynin lazib. (Sâffât/11) Yine bu da deminki gibi bir anlama geliyor. Çok konsantre, yani özü ve usaresi alınmış, iyice posası atılarak özü alınmış manasına gelir. min salsalin kelfahhar. (Rahman/14) toprağın içine su karışmıştı, şimdi toprağın içine ateşte karıştı. Pişirilmiş topraktan. min salsalin kelfahhar.

Dolayısıyla bütün bu ibareleri alt alta dizecek olursak aslında insanın elementer kökeninin nasıl ilahi takdir gereği bir kemale doğru ilerlediğini görüyoruz. Yani tekâmülün Allah’ın yaratışındaki bire sünnet olduğunu da görüyoruz. Yoksa terlerin ve göklerin kat kat olduğunu ifade eden ve bunların yaratılışının 6 günde olduğunu ifade eden, yani 6 aşamada olduğunu ifade eden, yine bunların yaratılışının, mesela; ..kâneta retkan yerler ve gökler başlangıçta birdi fefetaknahüma (Enbiya/30) o ikisini biz ayırdık gibi ayeti kerimelerin tamamını yan yana koyduğumuzda, dizdiğimizde Allah’ın yaratışında ki tekâmül kanunu ortaya çıkıyor.

Peki tekâmül kanunu deyince hemen aklımıza Darvin’in gelmesi mi gerekiyor. Bir indirgeme operatörü olan, bir insanın insanlığını beşerliğine, beşerliğini de maddesine indirgeme operatörü olan, tıpkı diğer kafadarları gibi, Froyd gibi. Ki o insanı libidoya indirgemişti. Şehvet güdüsüne indirgemişti. Yine Marx insanlık tarihini bölüşüm ve üleşime indirgemişti. Yani kemik kavgasına indirgemişti. Bu üçünü ben insanı değersizleştirme operatörü olarak niteliyorum.

Peki hemen Darvin mi akla gelmeli; Bir kere şunu söyleyeyim Tekamül; varlığın yasası olan Allah’ın yaratışında ki ilahi bir yasa olan tekâmül yasasını anlarken bir yerde tekâmül varsa veya evrim varsa orada Allah yok (Haşa). Bir yerde Allah varsa orada evrim yok veya tekâmül yok şeklinde ki bir kutuplaşmanın hiçbir gereği yok. Yanlış olan budur. Allah’ın yaratışında ki hikmetleri Kur’an bize açıkça vermiştir. Ve bu ayette zaten ona delalet eder. Onun için Kur’an ın tekamüle ilişkin söylediği şeylerin bir indirgeme ve değersizleştirme operatörü olan Darvin’in amacıyla hiçbir alakası olmasa gerek.

Zaten hiçbir şey değil demiyor Ayeti kerime bakınız lem yekün şey'en mezkûra anılmaya değer olmadığı bir dönem, anılmaya değer. Yoksa hiçbir şey değil. Bir şey, Ama anılmaya değer olmayan bir şey. Onun için bu ikisi arasında ki farkı iyi keşfetmek lazım.

[Ek bilgi; HZ. ADEM İLE İLK İNSAN OLAN ADEM AYNI DEĞİL

Bugünkü insan türü olan Homo sapiens sapiens’in ilk ferdi olan ilk insan Adem’in yaratılışı, Doğum tarihi MÖ:3761 veya 3100 olarak belirlenen peygamber Adem’den çok çok öncelere gitmektedir. Homo sapiens sapiens tarih sahnesine ilk defa 100.000 veya 200.000 yıl önce doğu Afrika, Ortadoğu ve Asya da çıkmıştır. Daha sonra bazı kolları buralardan sıra ile Batı Afrikaya (100.000 – 50.000 yıl önce) Orta ve doğu Avrupaya, (50.000 – 40.000 yıl önce) daha sonra batı Avrupa, güney ve orta Amerika ile Okyanusya’ya (40.000 – 35.000) yıl önce ve son olarak Kuzey Amerika’ya (20.000 – 15.000 yıl önce) göç etmişler, veya orada yaratılmışlardır.

Tekrar etmek gerekirse İlk insan Adem’in ve ilk ademoğullarının dünyada ki  biyolojik yaratılışları en azından 100.000 seneden fazladır. O zaman MÖ.3.761 veya 3.100 yılında yaratılmış olan peygamber Adem, ilk insan Adem olamaz. İlk insan ve ilk peygamber, Adem ile Peygamber Adem bu iki insan arasında geçen zaman diliminde dünyanın çeşitli yerlerindeki başka kavimlere de pek çok peygamberler gönderilmiş olması gerekir.

 *********************************************************

Eldeki mevcut bilgiler dini taassuptan arındırılarak akıl ve mantığın süzgecinden geçirildiğinde iki farklı Adem'den söz edildiği açıkça anlaşılmaktadır.  Bu bölümde peygamber Adem hakkında görüşlerimizi ortaya koymaya çalışacağız.

Peygamber Adem'in doğumunu zaman ve mekan koordinatlarına yerleştirdiğimizde onun MÖ.3.100 - 3.000 yıllarında Sümer ülkesinde yaşamış bir Sümerli olduğu anlaşılır. Krallar listesinde isminin yer alması Kutsal kitaplarda ve inanç sisteminde peygamber olarak bilinmesi, onun Sümer ülkesinde hem siyasi, hem dini bir lider olduğunu ortaya koyar.

MÖ. 3.100 - 2.900 yılları Mezopotamya'da Ubaid ve Uruk dönemlerinden sonraya rastlayan ve Jemdet Nasr denilen yeni ve parlak bir dönemin hüküm sürdüğü bir dönemdir. Yazının ve okuma yazmanın gelişmeye başlaması da bu dönemde olmuştur.

(Prof. Dr. Mümin Köksoy- Yer bilimlerinin katkısıyla NUH TUFANI VE SÜMERLERİN KÖKENİ s/42 * s/188-189)

"İNSANSI"LAR ve "İNSAN"LAR

O devirde yeryüzünde bir tekâmül sürecinden geçerek bugünkü "insan"a son derece benzeyen; fakat zihnî fonksiyonlar yönünden düşünce, muhakeme gibi insanî vasıflardan yoksun; "homo-saphien" olarak adlandırılan, insan bedeninde hayvanlığı yaşayan topluluklar vardı... Ki biz bunlara "insansı" demekteyiz.

Bunlar, kişisel menfaatleri için birbirlerine her türlü zararı verebiliyorlar; kan döküp, fesat çıkarıyorlardı! Yaşamları yalnızca hayvansal düzeyde olup, yeme-içme, çiftleşme, olabildiğince her şeye sahip olma gibi son derece sınırlı bir şekilde devam ediyordu.

Elbette o zaman yeryüzünde en bilinçli varlıklar olan "CİN"ler de bunlar üzerinde istedikleri gibi tasarrufta bulunabiliyorlardı.

Melekler de kendi kapasiteleri ve gördükleri örnekler kadarıyla, "Halife" olacak "insan"ı, o an'a kadar yaşam süregelmekte olan "insansı"lar gibi değerlendirerek; yeryüzünde kan dökücü, fesat çıkarıcı bir varlık zannetmişlerdi!

Oysa, "Âdem" ismiyle işaret edilen "şekillenmiş çamur" yani "hücresel beden" sahibi varlığa, yani "insansı"ya, belli bir kıvama -sevveytu- geldikten sonra Allâh, "ruhundan üfle"miş; böylece o, bir "mutasyon" geçirmişti! Bundan sonra da "insansı"lar arasında ilk "insan" olmuştu Hz. Âdem! (Ahmed Hulusi- İnsan hakkında)]

Devam ediyor b sayfasına geçiniz.

İnsan suresini toplu olarak BURADA bulabilirsiniz.